Czas Present Simple stosuje się przede wszystkim, aby wyrazić pewien stały stan rzeczy, przy czym może być mowa zarówno o czynnościach trwających nieprzerwanie, jak i powtarzających się.
Na przykład:
The Browns live in London. – Państwo Brown mieszkają w Londynie.
John works at a Post Office. – John pracuje na poczcie.
Our children do not go to school yet. – Nasze dzieci nie chodzą jeszcze do szkoły.
George does not smoke. – George nie pali.
Czasu Present Simple używamy również gdy mówimy o czynnościach powtarzających się, zdania zawierać mogą takie określenia, jak every day, often, always., itd. czyli przysłówki częstotliwości (Adverbs of Frequency), o których będzie mowa w innym dziale. Na przykład:
I go for a walk every day. – Chodzę na spacer codziennie.
The Browns travel abroad every summer. – Państwo Brown jeżdżą za granicę każdego lata.
Czasu Present Simple używamy mówiąc o czyichś umiejętnościach lub nawykach. W takich wypadkach zdanie może zawierać okolicznik sposobu. Na przykład:
Mary swims like a fish. – Mary pływa jak ryba.
Czasu Present Simple używamy stwierdzając uniwersalne prawdy. Na przykład:
Two and two makes four. – Dwa razy dwa jest cztery.
Form czasu Present Simple używamy także mówiąc o obecnym stanie (trwałym lub chwilowym) czyichś uczuć, woli, wiedzy i przekonań. Na przykład:
John loves Mary. – John kocha Mary.
Czas Present Simple bywa także stosowany w odniesieniu do czynności wykonywanych w danym momencie, a mianowicie:
w sprawozdaniach z tego co się właśnie dzieje, np. w komentarzach sportowych: John passes the ball to Smith. – John podaje piłkę Smithowi.
Podobny charakter mają wskazówki sceniczne w tekście sztuki teatralnej, informujące nas o tym, co się właśnie dzieje na scenie: Robert goes to the table and pours himself a drink. – Robert podchodzi do stołu i nalewa sobie kieliszek.
Czas Present Simple używany jest również przy relacjonowaniu czynności przyszłych (jako tzw. Historical Present), głównie w tekstach literackich, ale niekiedy także w mowie potocznej, gdy chodzi o to, żeby relacja brzmiała żywo i plastycznie, np: Just imagine, he walks into the room, sits down in that big armchair… – Wyobraź sobie, wchodzi do pokoju, siada w tym wielkim fotelu…